Doodstraffen voor voetbaldrama in Port Saïd

Een rechtbank in Port Saïd heeft 21 doodstraffen wegens een bloedbad in een voetbalstadion in februari 2012 bekrachtigd. Bovendien zijn 5 andere beklaagden tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. Onder de veroordeelden is de destijds verantwoordelijke politiecommandant; hij kreeg 15 jaar. Van de 73 beklaagden zijn er 28 vrijgesproken.

De beklaagden moesten zich verantwoorden voor hun rol bij bloedige rellen in het stadion van Port Saïd, 150 kilometer ten noordoosten van de Egyptische hoofdstad Caïro. Daarbij werden 72 voetbalfans gedood van de Caireense club Ahly die in Port Saïd tegen de thuisclub Masry speelde. De website al-Ahram Online meldde dat de strenge straffen in Port Saïd tot nieuwe ongeregeldheden kunnen leiden, terwijl lichte straffen rellen in Caïro hadden kunnen veroorzaken.

Na de zitting van 26 januari, waarin bekend werd dat 21 beklaagden de doodstraf kregen, braken hevige onlusten in Port-Said uit waarbij zeker 40 doden vielen. De stad is al geruime tijd het toneel van rellen.

Een van de mooiste en zeker de meest drukbezochte sporten van de wereld – voetbal – weet al ruim een eeuw lang de gemoederen flink bezig te houden. De mooiste momenten van legendarische voetballers wisselen met verschrikkelijke tackles en rampen die het voetbal soms compleet overschaduwen. De doden die bij de stadionrampen vielen worden in veel landen nog steeds geëerd en hun herinnering zorgt ervoor dat het voetbal meer dan eens op de achtergrond geraakt. Wat waren de ergste voetbaldrama’s uit de geschiedenis? En wat voor invloed hebben die rampen op het spel gehad? Toeval, ongeluk en stompzinnigheid van lokale overheden blijken meer dan eens een dodelijke hand te hebben in de meest vreselijke voetbaldrama’s aller tijden.

10. Bradford City Vuurramp (1985)

Op 11 mei 1985 gebeurde er in de Engelse plaats Bradford in het Valley Parade Stadium iets dat de wereld schokte. Maar liefst 56 personen vonden de dood nadat een vuur inferno zich razendsnel over de oude houten tribunes van de lokale voetbalclub verspreidde. Bradford City speelde thuis tegen Lincoln City. Het was een prachtige dag, de dag dat Bradford zijn kampioenschap van de derde divisie in Engeland zou vieren. Het werd echter een hel voor alle aanwezigen. Het vuur begon waarschijnlijk nadat een toeschouwer een sigaret onder de houten tribune gooide. Daar lag flink wat rotzooi die in de afgelopen twintig jaar nauwelijks was opgeruimd. Programmablaadjes, oude tickets en nog veel meer troep vatte vlam en er was geen houden meer aan. Het was vijf minuten voor de rust toen er rook zichtbaar werd onder de bijna tachtigjarige tribune. Een paar minuten later stond de tribune echt in de brand. Het vuur verspreidde zich over de tribune terwijl de supporters op alle mogelijke manieren probeerden te ontsnappen. De wedstrijd werd uiteraard stilgelegd en de toeschouwers stroomden over het veld. Binnen twee minuten stond de gehele eretribune in lichterlaaie. Veel mensen vonden de dood door de rookontwikkeling, in een paar kleine uitgangen aan de achterkant van de tribune. Het onderzoek dat op de ramp volgde leverde fikse kritiek op de houten tribunes op de velden. Er mochten geen nieuwe houten tribunes worden gebouwd. Een ramp die velen schokte, maar zeker niet de laatste in zijn soort.

9. Tweede Ibrox Ramp (1971)

Op 2 januari 1971 vond er in het Schotse Glasgow een wedstrijd plaats tussen de twee aartsrivalen Glasgow Rangers en Celtic. Op Ibrox Stadium had al eerder een ramp plaatsgevonden, in 1902 waren er 25 mensen omgekomen en raakten meer dan 500 gewond toen een tribune instortte tijdens een wedstrijd tussen Schotland en Engeland. In 1971 vond er opnieuw een verschrikkelijk drama plaats. 66 mensen vonden de dood op een dag dat de klassieker zoals altijd werd uitgevochten: op het scherp van de snede. In de 89ste minuut maakte de uitploeg, Celtic de 0-1 en veel Rangers-supporters verlieten tegelijk de tribunes. Trap 13 begaf het door de grote mensenmassa. Veel kinderen vonden de dood toen iedereen werd samengedrukt. De wedstrijd werd doorgespeeld en Rangers maakte gelijk in de toegevoegde tijd. Een wrange afloop van een tragische dag.

8. Loezjniki Ramp (1982)

Een Nederlandse ploeg was ongewild onderdeel van een van de grootste rampen uit het moderne voetbal. Het Loezjniki stadion – toen het Lenin Stadion – was de thuishaven van Spartak Moskou. Die ploeg speelde om de UEFA Cup tegen HFC Haarlem. 20 oktober 1982 troffen de twee ploegen elkaar. De ramp werd oorspronkelijk door de Sovjets niet erkend, maar algauw sijpelden er berichten door dat het helemaal was misgegaan die koude oktoberavond. Er waren die avond niet veel tickets verkocht en daardoor was alleen de oost tribune voor publiek toegankelijk. Spartak stond met nog een paar minuten te spelen met 1-0 voor en de toeschouwers begonnen het stadion te verlaten. De 2-0 viel in de laatste minuten en de speler die de goal maakt zei later dat hij liever had gehad dat het doelpunt niet was gevallen. De fans die al naar buiten waren gegaan, wilden namelijk terug. De bewakers van het stadion lieten dit echter niet toe. Het resultaat was een immense drukte en mensen werden massaal vertrapt. Het officiële dodental was 66, maar niemand twijfelde eraan dat dit getal veel hoger diende te liggen, waarschijnlijk zelfs in de honderden. De Haarlem spelers merkten niets van het drama en kwamen er pas jaren later achter.

Het compleet verbouwde Loezjniki stadion is momenteel een van de grootste voetbalstadions van Europa.

7. Puerta 12 Tragedie (1968)

Het decor was het Estadio Monumental in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. In de zomer van 1968 speelden River Plate en Boca Juniors hun traditionele klassieker. Toeschouwers gingen na afloop van de wedstrijd naar een uitgang die gesloten was en in de drukte werden mensen doodgedrukt. Meer dan zeventig, voornamelijk jonge mannen, werden tegen de gesloten deuren en elkaar aangedrukt. Nog steeds doen verhalen de ronde dat het drama kwam doordat supporters van beide supporterskernen elkaar hadden uitgedaagd. Deur nummer 12 was helaas gesloten en ging niet open. De fans aan de achterkant hoorden de fans aan de voorkant niet. Na een onderzoek van een aantal jaar kwam de conclusie: niemand was schuldig. Sinds de ramp hebben de toegangspoorten van het Monumental geen cijfers meer, maar letters.

6. Port Said Ramp (2012)

De meest recente grote ramp vond plaats in Egypte, op 1 februari 2012. In het Port Said Stadion speelden twee rivalen, Al Masry en Al Ahly tegen elkaar. Al Masry won met 3-1. Egypte was op dat moment nog in de ban van de revolutie en de ordetroepen waren niet zo sterk en nadrukkelijk aanwezig als voorheen. Na het laatste fluitsignaal kwamen duizenden fans van Al Masry van hun zitplaatsen af en zochten de fans van de tegenstander op. Met messen, flessen, zwaarden en vuurwerk werden die fans aangevallen. Minstens 79 mensen kwamen om het leven en meer dan 1000 toeschouwers raakten gewond.

5. Guatemala Ramp (1996)

In het Mateo Flores Stadion in Guatemala Stad vond op 16 oktober 1996 een vreselijk voetbaldrama plaats. Een WK-kwalificatiewedstrijd werd op die dag gespeeld, tussen Guatemala en Costa Rica, maar dat is eigenlijk slechts bijzaak. Er waren veel meer belangstellenden dan er plaatsen waren en mensen begonnen te dringen voor de ingangen. Ongeveer 80 mensen vonden de dood in de tragische momenten die volgden, bijna 200 raakten gewond. Waar die grote toeloop van bezoekers door kwam is nog altijd niet helemaal opgehelderd. De Wereldvoetbalbond FIFA zegt dat er te veel illegale tickets verkochten waren terwijl de brandweer, verantwoordelijk voor de veiligheid, zei dat het lag aan het dringen van mensen die geen kaartje hadden en toch naar binnen wilden glippen. De wedstrijd werd uitgesteld. Volgens bepaalde rapporten zaten er 60.000 mensen in het stadion terwijl de officiële capaciteit 45.800 was.

4. Kathmandu Ramp (1988)

Het National Stadium in Kathmandu, Nepal, was op 12 maart 1988 het decor van een ramp waar meer dan negentig mensen de dood vonden en enkele honderden gewond raakten. De toeschouwers probeerden aan een hagelstorm te ontsnappen en bij het rumoer dat daar ontstond konden ze maar door een deur naar buiten. De andere zeven deuren waren dicht om mensen zonder tickets buiten te houden. Dit was niet de eerste keer dat gesloten uitgangen ervoor zorgden dat veel mensen – onnodig – de dood vonden.

3. Hillsborough Ramp (1989)

Misschien wel de bekendste ramp uit dit rijtje. Op 15 april 1989 vond er in het Hillsborough Stadium in Sheffield, Engeland, een ramp van ongekende proporties plaats. Met een dodental van 96 was dit ook een van de dodelijkste. De politie deed een van de hoofdpoorten open en een enorme massa Liverpool fans kwam naar binnen. Dit zorgde voor een drukte waar mensen niet aan konden ontsnappen. Voor de wedstrijd waren er veel mensen zonder geldig toegangsbewijs en de politie besloot om de porten op een gegeven moment open te gooien omdat de fans aan de achterkant van de rijen niet door hadden dat er voor hun mensen terug wilden. Veel mensen werden platgedrukt in de massa. Een typisch verschijnsel bij dit soort drama’s, zijn de schoenen die werkelijk overal verspreid lagen. Deze worden als eerste verloren in een te drukke mensenmassa. Het laatste slachtoffer overleed vier jaar later na al die tijd in een coma te hebben gelegen. Naar aanleiding van de ramp zijn veel stadions een stuk veiliger geworden.

2. De Ghana Ramp (2001)

Met meer dan 100 doden is het een van die rampen die misschien minder in de spotlight heeft gestaan, maar daarom niet minder erg is. In het Accra Sports Stadium werd op 9 mei 2001 een wedstrijd gespeeld tussen de rivalen Hearts of Oak en Asante Kotoko. Meer dan zeventigduizend fans zaten die dag in het stadion toen de politie traangas vuurde op de tribunes om te voorkomen dat supporters meer stoeltjes kapot zouden maken. Er brak paniek uit. Mensen werden platgedrukt en verstikten, soms ook door de rook. Het was de hel op aarde zeiden veel aanwezigen later.

1. National Stadium Ramp (1964)

Het National Stadium in de Peruaanse hoofdstad Lima werd op 24 mei 1964 een plek waar 318 mensen de dood vonden. Het is de ergste ramp – in elk geval qua dodenaantal – in de geschiedenis van het voetbal. Tijdens een wedstrijd tussen Peru en Argentinië voor de kwalificatie van de Olympische Spelen braken er rellen uit. Toen twee minuten voor tijd Peru een penalty werd onthouden sloegen de stoppen bij veel toeschouwers door. De rivaliteit tussen de twee landen was altijd al groot, maar nu was het kookpunt bereikt. De toeschouwers stormden het veld op, staken de tribunes in brand en er werd flink wat gevochten. De politie was slechts in kleine getale aanwezig en kon niets uitrichten. De overheidsdiensten begonnen daarop met traangas te schieten. Hierdoor verstikten nog meer mensen. Daarna renden veel toeschouwers naar de uitgangen, maar die waren allemaal dicht. Na afloop beende een agressieve menigte naar het huis van de Peruaanse president Fernando Belaunde om te eisen dat Peru de wedstrijd niet verloren had. Wie zei dat voetbal geen spel op leven en dood was?

Heizeldrama

Het Heizeldrama op 29 mei 1985 in het Heizelstadion in Brussel is een van de grootste rampen in de voetbalgeschiedenis. Voor de finale van de Europacup 1 van het seizoen 1984/85 tussen het Engelse Liverpool en Italiaanse Juventus braken rellen uit, toen Liverpoolsupporters het neutrale vak met fans bestormden dat met supporters van Juventus was gevuld. Daarbij kwamen 39 mensen (van wie 32 Italianen) om het leven en raakten er ongeveer 400 gewond.^[1]

Het drama

Rond 19.00 uur lokale tijd, een uur voor de aftrap, begonnen de problemen. Voor de wedstrijd begon, werd door een groep jonge Belgische selectiespelers een vriendschappelijke wedstrijd gespeeld. Bij puur toeval kwamen de kleuren van de teams overeen met die van de Europacup-finalisten. In de eerste helft ging het rode Belgische team aan de leiding met 3-0, tot grote vreugde van de supporters van Liverpool, die deden alsof de echte wedstrijd was begonnen. Toen het witte team in de tweede helft rond 19.10 uur scoorde, ontstonden gevechten. Met nog enkele minuten te gaan, werd de wedstrijd afgefloten en verlieten de jonge spelers het veld.

De supporters van Liverpool en Juventus in vak X en Z stonden dicht tegenover elkaar. De scheiding tussen beide vakken was gemarkeerd door tijdelijk geplaatste gevlochten hekwerken en een niet te betreden gebied dat door een beperkt aantal politiemensen werd bemand. Op dat moment werd er vuurwerk afgestoken en raapten supporters stenen op die op de lager gelegen delen van het stadion lagen.

Bij het naderen van de aftrap werd het stenen gooien heviger. Een groep fans van Liverpool stormde over de tribunes en brak uiteindelijk door het hekwerk dat hen van vak Z scheidde. In paniek omdat ze geen kant uit konden, renden de supporters van Juventus naar de zijkant van het vak, waar ze probeerden om over de muur te klimmen om te ontsnappen. Hoewel veel mensen wisten te ontkomen, kon de muur de enorme druk van de Italianen niet aan, waardoor deze omviel: vele supporters vielen naar beneden, anderen werden vertrapt in de menigte. Het bleek uiteindelijk de muur te zijn die de meeste slachtoffers maakte: 39 mensen overleden en honderden raakten gewond. Lichamen werden weggedragen op delen van het hekwerk en buiten op hopen gelegd, waar ze met grote voetbalvlaggen werden afgedekt. De helikopters waarmee de politie en hulpdiensten kwamen aanzetten bliezen de vlaggen echter weg en de situatie werd steeds chaotischer. Uit wraak voor de gebeurtenissen die zich in vak Z hadden afgespeeld, ontstonden rellen aan de kant waar de supporters van Juventus zaten. Zij baanden zich een weg omlaag en probeerden de andere kant te bereiken, maar dit werd door de politie tegengehouden. In een twee uur durende strijd gingen fans van Juventus de politie te lijf met stenen, flessen en vuurwerk. Toen de wedstrijd uiteindelijk begon, was de politie nog steeds bezig met de supporters van Juventus, en zij bleef gedurende de hele wedstrijd rondom het veld aanwezig.